این تحلیل بنا بر تقاضاهای دانشجویی، ارائه می‌گردد و هدف خروج از خمودگی‌های متعارف برای ایجاد کانال‌های جدید توسعه‌یافتگی در شهرستان  است. سرزمینی پاک و نگینی درخشان در استان کردستان با ثروت‌های خدادادی عظیم که هر وجدان بیداری را به سمت چرایی‌های عقب‌افتادگی های شهرستان می کشاند!

به‌راستی ظرفیت‌های عظیم شهرستان که بعضاً در سطح ملی نیز کم‌نظیر هستند، چرا مشکلات مردم  علی‌الخصوص اشتغال جوانان را حل نمی‌نماید؟ نقش چهاردرصدی های شهرستان در این خمودگی ها کجاست؟ افکار عمومی تا چه اندازه بر مطالبات واقعی خود اشراف و راه‌های تحقق آن را شناخته‌اند؟ مدیران گذشته و حال تا چه اندازه در وضعیت موجود دخیل هستند؟ قطب‌بندی‌های سیاسی و مذهبی تا چه اندازه وضعیت را وخیم‌تر کرده‌ است؟ مردم تا چه اندازه خود بانی وضعیت کنونی شهرستان هستند؟ نقش فیل های سفید مدیریتی تا چه اندازه است؟

جواب تمامی سؤالات فوق با بررسی علمی و تجزیه‌وتحلیل پیشینه‌های عملکردی قابل پاسخگویی است و این همان قدم اول در طراحی چشم‌انداز سند توسعه شهرستان است.

عوامل موثر در عدم تغییر به نفع مردم :

• چهاردرصدی ها

شاید عجیب باشد اما با هدایت ده درصد ظرفیت معادن شهرستان به سمت صنایع تبدیلی و مصنوعات، می‌توان بخش عظیمی از جمعیت بیکاران را به سمت اشتغال پایدار هدایت نمود! پس چرا این اتفاق فرخنده هیچ‌گاه اتفاق نیفتاده است؟ علت این امر در مبانی ساختاری و مدیریتی و مطالبه گری عمومی نهفته است  که هیچ‌گاه اراده‌ها به سمت جراحی های اساسی هدایت نشده است.

چهاردرصدی ها منظور چه کسانی هستند؟ چهاردرصدی ها کسانی هستند که با ثروت، رانت اطلاعاتی، پیشینیه خانوادگی بدون صلاحیت فردی، هدایت گری های ناسالم سیاسی، رقابت سالم و ایجاد عدالت اجتماعی و اقتصادی را به سخره می گیرند و مزیب های نسبی شهرستان را به نفع خود حبس می نمایند. نباید تصور کرد چهاردرصدی ها شامل تمامی ثروتمندان هستند، بلکه بخشی از آنان را در بر می گیرد که همواره تعادل های اقتصادی را برهم می زنند و با انواع شیوه ها درصدد تصاحب زیرپوستی ثروت های شهرستان با رقابت های ناسالم هستند. چهاردرصدی ها بعضا افراد حقیقی و بعضا افراد حقوقی هستند و نباید فراموش کرد که برخی سازمان و نهادها نیز می توانند در دایره چهاردرصدی ها قرار بگیرند.

چهاردرصدی ها یا همان قدرت‌های پنهان، ظرفیت های عظیم شهرستان را به سمت محرومیت‌زدایی عمومی هدایت نکرده اند و هیچ‌گاه در قبال این ثروت‌های خدادادی، مسئولیتی در قبال شهرستان احساس نکرده‌اند. با بررسی کانون‌های ثروت و نفوذ  در شهرستان می‌توان به‌راحتی جواب بسیاری از شبهات را دریافت و این کانون های ثروت و قدرت عوامل بسیار قوی در محرومیت ساختاریافته شهرستان است.

خام فروشی و زد و بندهای قدرت‌های پنهان، سرمایه‌های خدادادی شهرستان را به سمت چهاردرصدی ها بدون رقابت سالم هدایت نموده است و در قبال استفاده از این موهبت، چهاردرصدی ها اراده‌ای برای ساماندهی بخشی از این ثروت‌های عظیم به سمت محرومیت‌زدایی شهرستان در خود تقویت نکرده‌اند و با فعالیت‌های نمایشی به سمت گریز از مسئولیت‌های اخلاقی و وجدانی همواره  تمرکز نموده‌اند.  خیزش عمومی برای مطالبه از چگونگی استفاده از ثروت‌های شهرستان  یکی از راه های حصول توسعه‌یافتگی شهرستان است و این مطالبه‌ای است که مردم شهرستان باید نسبت به آن آگاه شوند و در جهت رفاه خود نسبت به احقاق خود متحد به پا خیزند.

چرا باید عده‌ای قلیل صرفاً با تفاخرطلبی به سمت جذب ثروت‌های شهرستان مبادرت نمایند و از بازارهای جدید، فضاهای رقابتی سالم و فضاهای تحولی در صنایع تبدیلی، شهرستان و جوانان را بی‌نصیب بگذارند؟ شهرستان قروه را باید به عربستان کوچک تشبیه نمود با این تفاوت که چهاردرصدی های شهرستان حتی بدتر از حکام جبار عربستانی عمل می نمایند، چرا که تمام و کمال ثروت‌های شهرستان را به سمت جیب‌های حریص خود روانه و فخرفروشی سرلوحه افکار واعمال آن‌هاست.

اتحاد و همدلی مردم در برخورد با این رویه یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی آینده شهرستان است که این اتحاد در مطالبه گری عالمانه برای تحقق حقوق مردم در مقابل تاراج ثروت های شهرستان منشأ تحولات مثبت آینده خواهد بود.

• حلقه های بسته مدیریتی

افکار عمومی تا چه اندازه به حقوق خود واقف هستند؟ مسئولین تا چه اندازه در زیر تیغ گزینش اصلح قرار گرفته‌اند؟ فاکتورهای احراز شایستگی مدیران با استانداردهای علمی تا چه اندازه تناسخ دارند؟ نظارت بر عملکرد مسئولین تا چه اندازه واقعی است؟ پاسخگویی مسئولین در قبال مسئولیت خود تا چه اندازه تحقق یافته است؟ استانداردهای عملکردی و چشم‌انداز راهبردی تا چه اندازه برای مدیران شهرستان تدوین‌شده است؟ چه کسانی و بر اساس چه ضوابطی حلقه های مدیریتی در شهرستان را تعریف می نمایند؟

این عوامل و عوامل مختلفی که وقت مقتضی تحلیل برای پوشش آنان کافی نیست، سلسله نابهنجاری‌های عدم توسعه‌ شهرستان را در این بخش تشکیل می‌دهد. یکی از کانال های اصلاحی در توسعه‌یافتگی، مطالبه عمومی برای تحقق انتخاب اصلح در همه مسئولیت‌های شهرستان است و انسجام عمومی در تحقق این اراده نیازمند هدایتگری ویژه است.

تشکیل جنبش های رسمی و غیررسمی مردمی برای مطالبه گری عالمانه و اجبار مسئولین به پاسخگویی حلقه مفقوده ای است که می تواند توازن واقعی را به سمت منافع مردم هدایت نماید.

• عدم تفکر توسعه ای در مردم

بخشی از نابهنجاری‌های شهرستان که به توسعه‌نیافتگی منجر شده است از عملکرد احساسی مردم و عدم انجام وظایف آنان ناشی می‌گردد. دریک جامعه زمانی کشتی توسعه به حرکت وادار می‌شود که مردم به انجام وظایف خودآگاه باشند و در جهت رشد و توسعه جامعه خود از هیچ کوششی فروگذاری ننمایند. بی‌تفاوتی نسبت به مسئولین و تصمیمات آنان بدون در نظر گرفتن فجایع آن یکی از خسارت‌هایی است که مردم خود مسبب آن هستند. دست خداوند با جماعت است و اگر مردم اراده جمعی خود را تقویت کنند، فرصتی برای جسارت به حقوق مردم در هیچ سطحی پیدا نخواهد شد. بی‌تفاوتی مردم نسبت به عملکرد مسئولین شهرستان در دوره‌های مختلف، حیات خلوتی برای پوشش ناکارآمدی ها ایجاد نموده است و این همان خساراتی است که خود مردم بر خود و فرزندان و حتی نسل های بعدی خود مقدر کرده‌اند.

• رسانه‌ها

رسانه‌ها دارای مأموریت ذاتی روشنگری هستند و شاید رسانه‌های بومی آن چنان که شایسته است تیغ مطالبه گری آنان تصمیم گیران و تصمیم سازان شهرستان را به سمت جوابگویی به‌موقع اجبار ننموده است و مطالبات به‌حق مردم را با اتکا به مبانی انقلاب شناسایی و پیگیری ننموده است. آموزش در امر رسانه داری یک نیاز حیاتی است تا حصول به اهداف آسان گردد. عدم مستندسازی از زندگی روزانه مردم و عدم توان حرفه ای درشناسایی آسیب ها و در نهایت پیگیری های منفعلانه، رسانه ها را به سمت فعالیت های نمایشی خواهد کشاند و رسانه های شهرستان باید از این امر دوری کنند.

پیگیرهای جسته‌وگریخته بدون ایجاد ساختارهای منسجم راه به‌جایی نخواهد برد و رسانه‌ها باید با حضور فعال‌تر در بین مردم و مسئولین، حلقه های ارتباطی شایسته‌ای برای ابلاغ پیام‌ها باید باشند. دانش رسانه‌ای، شجاعت رسانه‌ای، شناسایی آسیب‌ها و پیگیرهای به‌موقع می‌تواند رسانه‌ها را به‌عنوان یکی از کانال‌های توسعه‌ای شهرستان به شمار آورد. اهمیت رسانه‌ها در ساختار توسعه‌ای شهرستان را نباید انکار نمود و با حمایت از رسانه‌ها نسبت به توانمندسازی آنان اقدامات عاجل در شهرستان ایجاد گردد. باید یاد بگیریم که انتقاد عالمانه و جوابگوی خاضعانه در محیط رسانه‌ای نه تنها تنش زا نیست، بلکه خود یکی از راه های هدایتی در توسعه‌ شهرستان است.

• مراکز آموزشی

تربیت و پرورش نسل‌ها بر عهده مدارس و دانشگاه‌هاست و درجایی اگر این امر با استانداردهای توسعه‌ای مطابقت ننماید، نسلی خموده و ناکارآمد به جامعه تزریق می‌گردد که در هرجایی منشأ ویرانی خواهد بود. توجه به پرورش فکری نسل‌ها با سه مؤلفه فرهنگ،علم و ثروت، نسل‌ها را برای انجام وظایف خود در جامعه آماده خواهد کرد و امروز واقعیت تلخ در ناکارآمدی‌های مراکز آموزشی(مدارس و دانشگاه ها) به‌راحتی به چشم می‌خورد و این حلقه معیوب روز به روز به سمت انحراف بیشتر سوق داده می‌شود.

باید این واقعیت را پذیرفت که مراکز آموزشی شهرستان برنامه‌های مدون بومی شده ندارند و تمامی برنامه‌های آنان به‌صورت سازمانی و طوطی‌وار از بالا به آنان مکتوب می گردد و این فاجعه‌ای برای حال و آینده نسل‌ها و ظرفیت‌های شهرستان است.

• عدم حمایت از سرمایه‌های غیربومی

در برابر ترغیب و تشویق سرمایه‌گذاران غیربومی، شهرستان پیشینه قابل‌ستایشی ندارد و این به دلایل مختلف ازجمله حضور کانون های ثروت بومی است و به همین خاطر در شهرستان قروه که محورهای مواصلاتی چشم‌گیری بر آن ختم  و ثروت های عظیمی داراست ما حضور شایسته سرمایه‌گذاران غیربومی را شاهد نیستیم.

باید عقبه فکری شهرستان به سمت تغییر ساختارهای خود حرکت نماید، چراکه سرمایه‌های انسانی و مالی غیربومی یکی از فاکتورهای توسعه پایدار یک شهرستان به شمار می‌آید. تشکیل کانون حمایت از سرمایه‌های غیربومی و حمایت‌های حداکثری شهرستان از جذب سرمایه های غیربومی، گامی بلند در جهت احیای توسعه است.

• عدم توجه به نخبگان شهرستان

فرار مغزها که سرمایه‌های مادی و معنوی این شهرستان هستند، باتلاقی است که همواره شاهد آن بوده و خواهیم بود، نه ثروتمند و نه متفکر بومی در ساختارهای این شهرستان دوام نمی‌آورند و بالاجبار ظرفیت‌های خود را به استان‌های دیگر خواهند برد. ساختارهای رسمی و غیررسمی شهرستان مسبب اصلی این اتفاق تلخ هستند، چرا که هیچ‌گاه حمایت از نخبگان به‌طور شایسته صورت نگرفته است.

جمع بندی

برای توسعه شهرستان الزاماً باید با ساختارهای قوی، جامعه مأنوس گردد و در قبال اصلاحات اساسی مقاومت‌ها شکسته شود. از قطب‌بندی‌ها که منشأ ایجاد چهاردرصدی ها و فسادهای ریشه ای می‌شوند تا پرورش معیوب فکری، همه و همه قابل اصلاح هستند و نیازمند طراحی استراتژی‌های تخصصی و علمی برای اصلاح ساختارها در شهرستان است . گله مندی بسیاری از افراد از بیکاری فرزندانشان درحالی مشاهده می شود که خود آنان در قبال وظایف خود  نسبت به جامعه درست عمل نکرده‌اند و این نتیجه همان بی‌تفاوت‌ها و احساسی عمل کردن آن‌هاست که محرومیت های مختلف را کلید می زند. اگر بصیرت در جامعه‌ای شکل گیرد، صعود به قله‌های توسعه امری غیرممکن تلقی نمی‌گردد و تا زمانی که با بی‌تفاوتی نسبت به وظایف خود در هر جایگاهی که باشیم عمل کنیم، آینده‌ای ویران‌تر از امروز در انتظار شهرستان است. برای دوری از آینده ناگوارتر فرصت‌های آتی را باید غنیمت شمرد و با اتحاد جمعی، توسعه شهرستان را تضمین نمود.

بیکاری جوانان، آمار طلاق و فروپاشی خانواده‌ها، ناامیدی عمومی، آسیب‌های فکری، نبود کرامت و هزاران فاجعه دیگر تنها با اراده جمعی قابل اصلاح خواهد بود و شهرستان قروه با ثروت‌های مادی و فکری عظیم، زمانی نگین توسعه‌ای قابل‌تکریم خواهد بود، که افکار عمومی راه‌های فریب خود را ببندد و به نمایشی عمل نمودن و فرافکنی‌ها دلخوش ننماید و با مطالبه گری عالمانه و نظارت بر عملکرد مسئولین و منتخبین خود، کانون‌های قدرت  و ثروت را به سمت سوءاستفاده از ثروت‌های خدادادی شهرستان تشویق ننماید.

برخورد با چهاردرصدی ها، اصلاح بسترهای مدیریتی، بلوغ رسانه‌ای، بصیرت مندی و مطالبه عالمانه جامعه، تزریق سرمایه‌های غیربومی، توسعه کمی و کیفی مراکز آموزشی، نخبه پروری و جلوگیری از فرار مغزها، راه‌های نجات از توسعه نیافتگی است و بنابراین طراحی سندچشم انداز، ایجاد بسترهای اجرایی این سند، نظارت بر اجرای آن و اطلاع‌رسانی خروجی آن جزو لاینفک اقدامات توسعه‌ای در شهرستان باید قلمداد گردد. شهرستان قروه این ظرفیت بالقوه را داراست که نه‌تنها مشکل اشتغال و توسعه‌ای خود را در یک دوره کمتر از ده ساله رفع نماید، بلکه پناهگاه بیکاران و شهرهای هم‌جوار نیز باشد.

ظرفیت ها و پتانسیل های شهرستان قروه حتی این شهرستان را می تواند به سمت استانی شدن پیش ببرد تا با انسجام درونی مدیریتی خود و استفاده بهینه از ظرفیت های خود، نگینی توسعه یافته برای کشور باشد. دغدغه مندی برخی از ثروتمندان و صاحبین فکر و اندیشه که خارج از حلقه چهاردرصدی ها همواره در رقابت های سالم رشد نموده اند برای توسعه صنعتی و همه جانبه شهرستان، تفکر و دغدغه مندی قابل ستایش است که تنها با هدایت عالمانه می شود از این ظرفیت ها به نفع شهرستان استفاده نمود. رادیکالی کردن ظرفیت ها سم مهلک رشد و توسعه شهرستان است که امید به آینده بهتر را در جامعه کاهش داده است. حلقه های مدیریتی باید از بسته ماندن برحذر شوند و شایسته سالاری برمبنای واقعی به دور از تعصبات مذهبی و زبانی و جناحی نهادینه گردد.

قطب بندهای زبانی و عقیدتی همواره مردم را در دام های فریب گرفتار کرده است و مردم شهرستان باید بدانند، خود آنان و نسل های آتی گرفتار واقعی این نوع دام ها هستند، پس اگر رفتارهای احساسی همچنان سرلوحه فعالیت های مردم باشد، وضعیت کنونی نه تنها اصلاح نخواهد شد، بلکه وخیم تر خواهد شد و سرمایه های شهرستان به تاراج خواهد رفت و سفره های خانوارها روز به روز کوچک تر خواهد شد.  بدیهی است پرهیز از افتادن در دام فریب با بصیرت مندی یک اجتماع محقق خواهد شد و تقدیرخداوند در بازخورد رفتار یک اجتماع تجلی خواهد کرد.

شهرستان قروه می تواند ساختارهای جدید را تجربه نماید و شهرستان یا حتی استانی صنعتی فرا روی چشم انداز توسعه ای ده ساله قرار داد و این جز با جراحی های عظیم مقدور نخواهد شد. دغدغه مندان شهرستان قروه اگر خواستار توسعه و خیمه زدن همت های بلند در شهرستان هستند با انسجام و اتحاد به پا خیزنند تا خمودگی  و توسعه نیافتگی رخت بندد و شهرستان  به سمت قدرت اقتصادی و فرهنگی و سیاسی هدایت گردد. باید ساختارهای توسعه صنعتی شهرستان آن چنان تغییر یابد که جوان شهرستان با افتخار هویت و قدرت سرزمینی خود را به زبان آورد. تحقق این آرمان ها نه در قالب شعار بلکه در بسترسازی هوشمندانه قابل حصول است و مطالبه گری مردم در شهرستان باید به سمت رسیدن به این قله مبارک و افتخارآفرین هدایت گردد.

معادن، کشاورزی غنی، جاذبه های مذهبی و سیاحتی، محور مواصلاتی، نزدیکی به بازارهای صادراتی عراق، نخبه های فکری و تمامی فاکتورهای دیگر پیشرفت در شهرستان کاملا مهیا است و بنابراین با یک جراحی هدفمند و پویا می شود تمامی این ظرفیت های بالقوه را به سمت توسعه شهرستان هدایت نمود. تا زمانی که پیشرفت و توسعه شهرستان در رقابت های ناسالم سیاسی و زبانی و مذهبی خلاصه می شود، سخن از توسعه شهرستان، کودکانه و تخیلی خواهد بود و تنها کانون های فساد و ناکارآمد از این آب گل آلود ماهی خواهند گرفت و محرومیت های لجام گسیخته به شهرستان هدیه خواهند داد. آمار وحشتناک محرومیت های عمومی، بیکاری جوانان، فروپاشی خانواده ها  و ده ها چالش عظیم دیگر تغییر در ساختارها و استراتژی ها را الزامی می نماید و اگر خواب رفتگان همچنان در خواب بمانند مردم را در باتلاق  ناکارآمدی های خود غرق خواهند کرد.

 لبیک به اهداف توسعه ای در محورهای چندگانه توسعه ای قابل عملیاتی شدن است و طراحی، هدایت و بهره گیری این کانون های چندگانه توسعه ای، افکار بلند و تلاش های خاضعانه را می طلبد. می شود این عربستان کوچک را به ژاپن نوین تبدیل کرد تا عدالت اجتماعی و اقتصادی در شهرستان محقق گردد و این در گرو هدایت هوشمندانه ظرفیت ها و توانمندی های شهرستان است و در نهایت آنکه آگاه باشیم که راه را باید ساخت نه در توهم راه ماند.

پدافندغیرعامل بصیر/ دکتر دهقانی